Mag je blij zijn terwijl je rouwt?

Over tegenstrijdige gevoelens bij rouw

Rouw en geluk: mogen ze naast elkaar bestaan?

Wanneer je rouwt, lijkt het soms alsof je tijdelijk het recht op geluk verliest. Alsof blijdschap pas weer mag als het verdriet afgerond is, alsof vreugde pas welkom is zodra je rouw ‘verwerkt’ hebt. Maar rouw laat zich niet vangen in afgebakende fases, en het leven laat zich al helemaal niet opdelen in overzichtelijke stukken. In deze blog neem ik je mee in een ervaring die velen herkennen, het gelijktijdig voelen van tegenpolen. En waarom dat niet alleen normaal is, maar juist natuurlijk.

Voor mensen die zich herkennen in het innerlijke conflict van vieren én verliezen tegelijk.

Rouw en vieren: hoe rijm je dat met elkaar?

Deze week was ik jarig.
En ik stond op een uitvaart.

Op dezelfde dag dat ik lieve berichten ontving, cadeautjes openmaakte, werd toegezongen door dierbaren en het leven werd gevierd, stond ik ook stil bij het einde van een leven. Er was verlies, afscheid, stilte, verdriet. Het leven en de dood stonden lijnrecht tegenover elkaar en ik bevond me precies ertussenin.

Mensen die het wisten stuurden me voorzichtige berichten, met zinnen als: “Ik weet even niet of ik je moet feliciteren of condoleren.” En dat raakte me. Niet omdat het ongemakkelijk was, maar omdat het de kern raakte van iets wat ik niet alleen in mezelf, maar ook in het werk met vrouwen in rouw zó vaak tegenkom: die verwarring wanneer rouw en geluk, vreugde en verlies, elkaar kruisen in één adem.

Tegenstrijdige gevoelens bij rouw zijn verwarrend, maar volkomen normaal

We zijn als mensen, en misschien wel als vrouwen in het bijzonder, geneigd te zoeken naar helderheid. Naar betekenis. Naar een verhaal dat klopt. Ons brein houdt van volgorde: eerst rouwen, dan verwerken, daarna weer ‘door met je leven’. Maar het leven zelf laat zich zelden ordenen in zulke rechte lijnen. Zeker niet wanneer je midden in de golven van rouw staat.

In mijn werk als spiritueel begeleider zie ik het dagelijks gebeuren: vrouwen die diep verwikkeld zijn in tegenstrijdige gevoelens. Een dochter die haar eerste kind op de wereld zet, terwijl haar vader zijn laatste adem uitblaast. Een vrouw die het huis van haar dromen vindt, terwijl haar moeder sterft in een hospice. Een moeder die vol trots een zwemdiploma viert met haar jongste kind, terwijl haar oudste in het ziekenhuis ligt. En een grootmoeder die haar pasgeboren kleinkind in de armen houdt, om daarna met stille trouw haar dementerende man opzoekt in het verzorgingshuis. Het leven in haar schoot, het afscheid in haar blik.

Steeds opnieuw klinkt dezelfde innerlijke twijfel: Mag ik me blij voelen, nu dit ook speelt? Mag ik leven, terwijl ik afscheid neem? Mag ik genieten, terwijl ik rouw?

Rouw en geluk leven in hetzelfde lichaam

Het korte antwoord is: ja.
Het lange antwoord vraagt wat meer ruimte.

Want geluk ervaren tijdens rouw voelt voor velen ongemakkelijk, alsof je je verdriet tekortdoet, alsof je de band met de overledene niet serieus neemt, alsof je te snel verdergaat. Maar dat is niet wat er werkelijk gebeurt. Rouw en geluk sluiten elkaar niet uit. Ze leven, net als jij, in hetzelfde lichaam. Ze bewegen in en uit elkaar zoals eb en vloed, zoals ademhaling, zoals het leven zelf.

In de non-duale, holistische visie, bestaat er geen tegenstelling tussen verdriet en vreugde, alleen gelijktijdigheid. Licht en donker, verlies en geboorte, zwaarte en dankbaarheid kunnen naast elkaar bestaan, niet om elkaar op te heffen, maar om samen een dieper verhaal te vertellen. Niet als bewijs van onechtheid, maar als bevestiging van een open hart.

Rouw is geen rechte weg van punt A naar punt B. Het is een spiraal die zich telkens opnieuw aandient, op onverwachte momenten, in onverwachte vormen. En het leven blijft zich aandienen, ook als jij nog niet klaar bent om het volledig te ontvangen.

Mag je gelukkig zijn als je rouwt? Jazeker en dat is geen verraad

De vrouwen met wie ik werk vertellen het vaak voorzichtig, met iets van schaamte in hun stem: “Ik voelde me even blij, en daarna schuldig.”
Maar geluk ervaren tijdens rouw is geen verraad. Het is geen ontrouw aan je verlies. Het is geen verloochening van je liefde.

Het is eerder een teken van levend-zijn, van mens-zijn.
Van hartkracht.
Van veerkracht.
Niet als iets wat je moet ‘doen’, maar als iets wat vanzelf ontstaat wanneer je jezelf toestaat om te ademen in wat er nu is, zonder voorwaarden.

Rouw betekent niet dat het leven ophoudt.
Rouw betekent dat het leven verandert,
en dat jij daarin leert bewegen met alles wat zich aandient: verwarring, verdriet, verstilling én vreugde.

Dubbele gevoelens bij rouw: hoe ga je ermee om als vrouw?

Als vrouw draag je vaak meerdere werkelijkheden tegelijk. Je weet wat het is om een kind te troosten terwijl je zelf verdriet hebt. Om te zorgen, te dragen, te vieren en te verliezen in dezelfde week, soms op dezelfde dag. En precies dáár ligt jouw kracht, niet in het oplossen van tegenstrijdigheid, maar in het verdragen ervan. In het durven dragen van alles wat zich aandient, zonder jezelf te veroordelen. Alles bestaat naast elkaar.

Wat helpt is het jezelf toestaan.
Toestaan dat je lacht met een scheur in je hart.
Dat je danst met natte ogen.
Dat je dankbaarheid voelt terwijl je nog huilt.
Dat je op je eigen, vrouwelijke manier rouwt, gelaagd, niet-lineair, echt.

Zachte tips om rouw en geluk in balans te laten bestaan

Rouwverwerking hoeft niet netjes, niet gecontroleerd, niet volgens een vast model. Hier zijn enkele zachte handreikingen die je kunnen ondersteunen:

• Erken je dubbele gevoelens. Je hoeft niet te kiezen. Alles mag er zijn, tegelijk.

• Beweeg in jouw ritme. Soms betekent dat rust, soms beweging, soms een lach op een onverwacht moment.

• Voel waar je hart opent. Een geur, een stem, een herinnering, een kind dat lacht, durf het te laten binnenkomen.

• Zoek een getuige, geen oplosser. Praat met iemand die niets wil fixen, maar gewoon luistert.

• Weet dat jouw rouw vrouwelijk is. Niet lineair. Niet rationeel. Maar cyclisch, levend, ademend.

Tot slot: je bent niet alleen in deze tegenstrijdigheid

Je bent niet raar, niet te snel of te langzaam, niet te gevoelig of te sterk.
Je bent iemand die midden in het leven staat,
die probeert te blijven voelen,
ook als het verwarrend is.

Je bent een vrouw die het aandurft om zowel het verlies als het leven te dragen.
En dat is een diepe vorm van moed.

Dus ja, je mag gelukkig zijn terwijl je rouwt.
En je mag rouwen terwijl je lacht.
Want het leven vraagt geen consistentie.
Het vraagt aanwezigheid.